ଶ୍ରୀ ମନ୍ଦିରରେ ସପ୍ତପୁରୀ ଅମାବାସ୍ୟା

ସନ୍ତୋଷ କୁମାର ଦାଶ

ଆମ ଓଡ଼ିଆ ସଂସ୍କୃତି ଓ ପରମ୍ପରା ରେ ରହିଛି ବାର ମାସରେ ତେର ପର୍ବ। ସେଥି ମଧ୍ୟରୁ ସପ୍ତପୁରୀ ଅମାବାସ୍ୟା ଅନ୍ୟତମ। ଭାଦ୍ରବ ମାସର ଅମାବାସ୍ୟାକୁ ସପ୍ତପୁରୀ ଅମାବାସ୍ୟା ,କୁଶୋତ୍ପାଟିନୀ ଅମାବାସ୍ୟା ବା କୁଶଗ୍ରହଣୀ ଅମାବାସ୍ୟା ବୋଲି କୁହା ଯାଇଥାଏ। ଓଡ଼ିଆ ଙ୍କ ଆରାଧ୍ୟ ଦେବତା ଶ୍ରୀ ଜଗନ୍ନାଥ ଙ୍କୁ କେନ୍ଦ୍ର କରି ଆମ ରାଜ୍ୟ ରେ ବିଭିନ୍ନ ପର୍ବପର୍ବାଣୀ ପାଳିତ ହୋଇ ଥାଏ। ସପ୍ତପୁରୀ ଅମାବାସ୍ୟା ରେ ମହାପ୍ରଭୁ ଶ୍ରୀ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ନିକଟରେ ସପ୍ତପୁରୀ ଭୋଗ ଲାଗିହୋଇଥାଏ।ଶ୍ରୀ ମନ୍ଦିର ରେ ଏହିଦିନ ବିଶେଷ ପୂଜାନୀତି ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେବା ସହ ସେବାୟତଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଏକ ବଡ଼ ସପ୍ତପୁରୀ (ସାତପୁରୀ) ପିଠା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇ ଶ୍ରୀ ଜିଉ ଙ୍କଠାରେ ଭୋଗଲାଗି ହୋଇଥାଏ । ଏହାକୁ ସପ୍ତପୁରୀ ତାଡ଼ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଇଥାଏ । ଏହି ଦିନ ପ୍ରଭୁ ଶ୍ରୀ ନୀଳମାଧବ ଓ ଶ୍ରୀ ଲିଙ୍ଗରାଜ ମହାପ୍ରଭୁ ଙ୍କ ପାଖରେ ମଧ୍ୟ ସାତପୁରୀ ପିଠାର ଭୋଗ ଲାଗି ହୋଇ ଥାଏ । ସପ୍ତପୁରୀ ଅମାବାସ୍ୟା ପୂର୍ବଦିନ ପୁରୀ ଅଠରନଳା ନିକଟରେ ଅବସ୍ଥିତ ଭଗବତୀ ମା ଆଲାମଚଣ୍ଡୀ ଙ୍କ ମନ୍ଦିରରୁ ସପ୍ତପୁରୀ ଭୋଗ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ତାଡ ଶ୍ରୀ ମନ୍ଦିରରେ ପହଁଚି ଚତୁଃପାଶ୍ୱ ବୁଲି ତାଡ ଗୁଡିକ ରୋଷ ବେହେରଣରେ ରଖା ଯାଇଥାଏ।ସଂନ୍ଧ୍ୟା ଧୂପ ସରିବା ପରେ ପୂଜାପଣ୍ଡା ସାମନ୍ତ ଶ୍ରୀଅଙ୍ଗରୁ ଆଜ୍ଞାମାଳ ନେଇ ଏକ ପଟୁଆରରେ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ବାହାରେ ଥିବା ମା ଦକ୍ଷୀଣକାଳି ମନ୍ଦିରକୁ ଯାଇଥାନ୍ତି। ସପ୍ତପୁରୀ ଅମାବାସ୍ୟା ତିଥିରେ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରରେ ଅବକାଶ ନୀତି ବଢ଼ିବା ପରେ ତିନି ବାଡ଼ରେ ବେଶ ହୋଇଥାଏ। ତଢ଼ାଉ ୬ ମୂର୍ତ୍ତି ଲାଗି ହେବା ପରେ ଗୋପାଳ ବଲ୍ଲଭ ସମ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ। ଏହା ପୁର୍ବରୁ ରୋଷ ଘରେ ସପ୍ତପୁରୀ ଭୋଗ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥାଏ ।ଭୋଗ ଉପରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଶୈଳୀରେ ଶଙ୍ଖ, ଚକ୍ର , ହଳ ,ମୂଷଳ ଚିହ୍ନ ହୋଇଥାଏ ।ତତ୍ପରେ ପାଣି ପଡ଼ି ଟେରା ବନ୍ଧା ହେବା ପରେ ସକାଳ ଧୂପ ସହ ସାତପୁରି ଭୋଗ ତାଟ ରୋଷ ଘରୁ ଘଣ୍ଟ , ଛତ୍ର , କାହାଳୀ ସହ ପଟୁଆରରେ ଛାମୁକୁ ଆସିଥାଏ। ମୁଦିରସ୍ତ ପ୍ରସାଦ ଲାଗି କରିବା ପରେ ପଣ୍ଡା ଷୋଡ଼ଶ ଉପଚାର ରେ ମଣୋହି କରାଇଥାନ୍ତି। ଭିତରେ ଆଳତୀ ବଢ଼ିବା ପରେ ପଣ୍ଡା , ପତି ଓ ମୁଦିରସ୍ତ ତିନି ବାଡ଼ରେ ବନ୍ଦାପନା କରିଥାନ୍ତି। ଶ୍ରୀ ମନ୍ଦିରରେ ଶ୍ରୀ ଜିଉ ଙ୍କ ର ବିଶେଷ ପୂଜାନୀତି ସହ ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କ ବିଜେ ପ୍ରତିମା ଶ୍ରୀ ନାରାୟଣ ସାଗର ବିଜେ କରିଥାନ୍ତି।
ହିନ୍ଦୁଧର୍ମର ପରମ୍ପରାରେ ଅନେକ ପ୍ରକାର ପୂଜାକାର୍ଯ୍ୟରେ କୁଶ ର ବ୍ୟବହାର (ଏକ ବିଶେଷ ପ୍ରକାରର ଘାସ, ଯାହାର ଉପଯୋଗ କେବଳ ଧାର୍ମିକ କାର୍ଯ୍ୟରେ କରାଯାଇଥାଏ) କରାଯାଇଥାଏ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗୃହସ୍ଥ ଓ କର୍ମକାଣ୍ଡ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ପୁରୋହିତ ମାନେ ଏହି ଅମାବାସ୍ୟା ଦିନ କୁଶ ଗୁଡ଼ିକୁ ସଂଗ୍ରହ କରିଥାନ୍ତି ।ବର୍ଷ ତମାମ କରାଯାଉଥିବା ପୂଜା ଏବଂ ଧାର୍ମିକ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଏହି କୁଶ ର ବ୍ୟବହାର ହୋଇଥାଏ। ଅମାବାସ୍ୟା ତିଥିର ସ୍ୱାମୀ ବା ଉପାସିତ ଦେବତା ହେଉଛନ୍ତି ପିତୃଦେବ ।ସେଥିପାଇଁ ପିତୃଦେବଙ୍କ ତୃପ୍ତି ନିମନ୍ତେ ଏହି ଦିନ ତର୍ପଣ, ଦାନପୂଣ୍ୟ ଆଦି କରାଯାଏ । କୁଶା ଗ୍ରହଣୀ ଅମାବାସ୍ୟା ଦିନ ତୀର୍ଥ, ସ୍ନାନ, ଜପ, ତପ ଏବଂ ବ୍ରତ କରିବା ଦ୍ୱାରା ପାପ ଦୂର ହୋଇ ପୂଣ୍ୟ ବଳରେ ଋଣ ଆଦି ପୀଡ଼ାରୁ ମୁକ୍ତି ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇ ଥାଏ ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ ରହିଛି। ସଂଯମ, ସାଧନା ଏବଂ ତପ ନିମନ୍ତେ ଏହା ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଦିନ ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ।ଜୟ ଜଗନ୍ନାଥ ସ୍ଵାମୀ।
ତୁଳସୀପୁର। ପୁରୀ
୯୪୩୯୩୬୧୮୮୮